Ulotki, zaproszenia, mapy, winietki, a nawet broszury zazwyczaj są składane na pół, czasami na trzy lub cztery części. Niewielu odbiorców niezwiązanych z poligrafią zwraca uwagę na to, dlaczego publikacje te tak łatwo się “składają”. Jest to mniej drastyczny sposób zmniejszenia formatu pracy niż krojenie, na pewno oszczędniejszy jeśli chodzi o zszywki i ładniejsze pod względem estetycznym, kiedy do przekazania jest więcej informacji, niż mogłoby się zmieścić na jednym nie złamanym arkuszu w formacie zaproszenia. Falcowanie to operacja bardzo powszechna i wykorzystywana w bardzo wielu przypadkach. Warto zapoznać się z pojęciem falcowania przed zamówieniem w drukarni publikacji, które powinny być ciekawe i zwrócić na siebie uwagę odbiorcy.

Falcowanie – co to jest?

Operacja introligatorska słownikowo nazwana “złamywaniem” potocznie znana jako falcowanie to nic innego niż składanie papieru, czystego lub zadrukowanego na pół lub w dowolnych innych proporcjach w celu osiągnięcia docelowego formatu i liczby stron składki. Polega ono na złożeniu arkusza papieru wzdłuż linii prostej pod kątem 180 stopni. Miejsce złożenia nazywa się falcem lub złamem. Może odbywać się ręcznie – za pomocą kostki introligatorskiej lub maszynowo – za pomocą falcerki. Kostka introligatorska z wyglądu przypomina spłaszczony plastikowy ołówek. Za jej pomocą można dokładniej i estetyczniej niż palcami doprasować złożony już arkusz papieru.

W falcerce rolę kostki pełnią wałki złamujące, pomiędzy które papier jest dociskany nożem lub wałkami podającymi. Ważną rolę podczas złamywania odgrywają też włókna papieru, falcowanie powinno odbywać się wzdłuż włókien, jeśli (tak jak w przypadku map) złamów jest kilka, ważnym jest, aby przynajmniej pierwszy był w odpowiednim kierunku.

Rodzaje falcowania

Rodzajów falcowania papieru jest wiele i ten, który zostanie wybrany zależy od tego, jak gotowy produkt poligraficzny ma wyglądać. Nie we wszystkich przypadkach jest ono ostatnią operacją introligatorską, a tylko przejściową, w przypadku gazet, czasopism lub książek. Skupiając się jednak na publikacjach nieperiodycznych i mniejszych niż książki wyróżnia się 6 podstawowych rodzajów falcowania:

falcowanie na pół – wykonuje się je w połowie arkusza, dzieląc go na dwie równe części. Może być wykonane więcej niż raz. Często stosowano podczas drukowania ulotek.
falcowanie w roladkę – nazywane też falcowaniem w “C”, polega na złamaniu publikacji dwa razy. Należy jednak pamiętać, że środkowe skrzydełko powinno być mniejsze o 1 lub 2 milimetry względem pozostałych dwóch, żeby nie zwijało się ani nie przeszkadzało podczas składania publikacji.
falcowanie harmonijkowe (w zygzak) – nazywane też falcowaniem w “Z”. W tym przypadku wszystkie skrzydełka powinny mieć taki sam wymiar.
falcowanie w ołtarzyk (obwolutowe) – dwa “boczne” skrzydełka razem wzięte powinny być rozmiarem takie same jak środkowa część. Może do niego być również dołożony big na środku największego skrzydełka, wtedy boczne powinny być o 1 milimetr mniejsze, żeby – tak jak w przypadku falcowania ” w roladkę” nie przeszkadzały podczas składania.
falcowanie prostopadłe – każdy następny złam publikacji jest prostopadły do poprzedniego i wszystkie są wykonywane po tej samej stronie arkusza.
falcowanie krzyżowe – stosowane jest zazwyczaj przy większych arkuszach papieru. Ta metoda jest bardzo często mieszana z falcowaniem prostopadłym.

Bigowanie i falcowanie

Bigowanie papieru dość często może być mylone z falcowaniem. Bigowanie to czynność poprzedzająca falcowanie, ułatwienie procesu falcowania i poniekąd rozwiązanie problemu z pęknięciami włókien papieru podczas foliowania i lakierowania grubszego papieru (o gramaturze ponad 150g/m2). Operacja bigowania polega na wykonaniu wzdłuż miejsca falcowania jedno- lub dwustronnego wgniecenia, bardzo ułatwiającego późniejszy złam. Bigowanie wykonuje się na maszynach zwanych “bigówkami” lub za pomocą odpowiednich wykrojników i kostki introligatorskiej.

Istnieją również mniejsze bigówki ręczne, chociaż są one zazwyczaj wykorzystywane w małych poligrafiach lub szkołach. Do nich wkłada się pojedyncze arkusze papieru, następnie ręcznie lub za pomocą pedału nożnego uruchamia się opadanie noża, który nie nadkrawa, a wytwarza jedynie rowek.

Są sytuacje, kiedy samo bigowanie nie wystarcza, wtedy można rzeczywiście wspomóc się nacięciem arkusza w miejscu falcowania, ale znacznie osłabia to papier i jego strukturę.

Falcowanie ma dużo zalet, sprawia, że większość mniejszych publikacji i projektów graficznych ma dużo ciekawszą formę niż jednostronny plakat. Prace są estetyczne, wygodniejsze w przechowywaniu i dzięki niemu nadruk jest odrobinę odporniejszy i nie ściera się tak szybko, ulotki i zaproszenia falcowane mniej się niszczą.

W naszej drukarnie Zebra Druk pomożemy dobrać odpowiedni format, papier, sposób bigowania, falcowania i lakierowania, aby wydruk był ładny i estetyczny.