Oprawy introligatorskie mają za zadanie zabezpieczać ważne dokumenty, książki czy nawet prace dyplomowe. Można podzielić je na kilka rodzajów na podstawie sposobu łączenia i typu wykorzystanej okładziny. Oprawa powinna być wytrzymała, ale także estetycznie wykonana. Obecnie na rynku można przebierać w wielu ich rodzajach. Czasami ciężko podjąć decyzję o tym, którą z nich najlepiej wybrać. Szeroki wybór może być zarówno zaletą, jak i wadą, ponieważ rzadko kiedy niedoświadczony człowiek będzie umiał zdecydować się na odpowiednią oprawę.

Rodzaje opraw

Wszystkie oprawy introligatorskie z różnych względów można podzielić na kilka kategorii. Ze względu na rodzaj wykorzystanych okładzin można wyróżnić:

oprawy twarde;
oprawy miękkie.

Ważnym aspektem podziału opraw jest również sposób ich łączenia z wkładem. Tutaj można wyróżnić trzy rodzaje opraw introligatorskich:

oprawy klejone;
oprawy zeszytowe;
oprawy specjalne.

Oprawy można podzielić również ze względu na ilość grzbietów. Wyróżnia się tutaj:

oprawy proste;
oprawy złożone.

Jest to najpopularniejszy podział opraw introligatorskich, ale nie jedyny. Rodzajów opraw jest wiele i wybór odpowiedniej zależy od tego, co ma zostać oprawione. Czy ma to być oprawa książki, oprawa do dyplomu czy może oprawa broszury lub dokumentów? Każdy rodzaj charakteryzuje się innymi parametrami odpowiednimi do wykorzystania w innym produkcie.

Oprawa twarda

Oprawa twarda wykonana jest zazwyczaj ze sztywnego materiału takiego jak np. karton, płótno, skóra czy tworzywo sztuczne. Książka lub inna publikacja w takiej oprawie jest dobrze zabezpieczona przed uszkodzeniami mechanicznymi, zagięciami okładki, a nawet jej zarysowaniami. Można wyróżnić kilka rodzajów łączenia opraw twardych z wkładem. Na tej podstawie wyróżnia się:

Oprawy twarde szyte

Ten rodzaj opraw jest bardzo trwały i elegancki. Oprawy szyte kosztują nieco więcej niż np.klejone, ale należą również do opraw bardziej ekskluzywnych. Książka w takiej oprawie będzie służyć przez długie lata. Wymagania estetyczne są tutaj na wysokim poziomie, przez co książki w takiej oprawie często są wykorzystywane przez ekskluzywne wydawnictwa.

Oprawy twarde klejone

Ten rodzaj oprawy jest równie elegancki i trwały jak oprawa twarda szyta. Koszt oprawy klejonej jest niższy od szytej, jednak wiążą się z tym pewne uciążliwości. Książka w oprawie klejonej nie otworzy się “na płasko” bez konsekwencji, jaką jest odkształcenie grzbietu lub nawet z czasem wypadanie kartek. Książka w takiej oprawie nie będzie tak wytrzymała, jak w oprawie szytej, jednak nadal ten rodzaj oprawy należy do całkiem wytrzymałych i atrakcyjnych.

Oprawy twarde szyto-klejone

Oprawy twarde szyto-klejone to idealne połączenie dwóch wcześniejszych metod. Jest to jedna z najtrwalszych i funkcjonalnych metod oprawiania. Elegancją dorównuje oprawom szytym, jak i klejonym. Ten rodzaj oprawy najczęściej wybierany jest do stworzenia wysokiej klasy książek, albumów czy broszur. Szyto-klejona oprawa książki przez lata użytkowania pozostaje estetyczna i trwała.

Oprawa miękka

Książki w miękkiej oprawie są zdecydowanie lżejsze od tych w oprawie twardej, dzięki czemu zazwyczaj również wygodniejsze w użytkowaniu. Oprawa miękka charakteryzuje się estetyką wykonania, funkcjonalnością, a przy tym stosunkowo niską ceną. Oprawy miękkie możemy podzielić na kilka innych rodzai.

Oprawy miękkie klejone

Oprawa miękka klejona jest uniwersalna i można ją wykorzystać do różnego rodzaju publikacji. Starannie wykonana zapewnia trwałość i atrakcyjny wygląd. Proces tworzenia trwa stosunkowo krótko, przez co wykorzystuje się ją często do masowych produkcji. Korzystna dla takiej produkcji jest również względnie niska cena.

Oprawy miękkie szyte

Ten rodzaj oprawy najczęściej stosowany jest przy produkcji książek naukowych, podręczników lub katalogów produktowych. Oprawa jest lekka, często kartonowa, a składki zszyte są ze sobą za pomocą nici. Charakterystyczną cechą oprawy miękkiej szytej jest jej trwałość.

Oprawy miękkie grzebieniowe

To rodzaj oprawy służący głównie do referatów i prac naukowych. Oprawy miękkie grzebieniowe połączone są za pomocą specjalnych dziurek.

Oprawa miękka listwowa

Jest to rodzaj oprawy specjalnej. Luźne dokumenty zostają tutaj połączone za pomocą plastikowej listwy. Często ten rodzaj oprawy wykorzystuje się do łączenia dokumentacji.

Oprawa zeszytowa

Oprawa zeszytowa połączona jest na grzbiecie za pomocą zszywek. Ten rodzaj oprawy należy do jednych z najtańszych. Niestety taka oprawa pomieści maksymalnie tylko kilkadziesiąt stron. Najczęściej stosowana jest do produkcji broszur, instrukcji, a nawet cienkich książek np. dla dzieci. Strony są tutaj podzielone w taki sposób, że pierwsza kartka jest położona na tej samej składce co ostatnia. Należy zatem pamiętać, aby ilość stron była podzielna przez 4.

Oprawa spiralowa

W oprawie spiralowej luźne kartki, a także okładka zostają podziurkowane i połączone w całość za pomocą metalowej spirali. Taki sposób jest nie tylko estetyczny, ale również bardzo praktyczny i wygodny. Oprawa spiralowa może być wykorzystywana do stworzenia wielostronicowych publikacji, książek, zeszytów, a nawet kalendarzy. W przypadku zeszytów metoda ta ma zarówno swoich zwolenników, jak i przeciwników, którzy niekoniecznie uważają to rozwiązanie za wygodne.

Oprawa broszurowa

Inną odmianą oprawy miękkiej jest oprawa broszurowa. Podstawową różnicą między tymi dwiema oprawami jest rodzaj klejenia. W oprawie broszurowej kartki są klejone bezpośrednio do oprawy natomiast w miękkiej, kartki klei się ze sobą osobno.

Zastosowanie poszczególnych rodzajów opraw

Każda oprawa introligatorska może służyć do oprawienia innego produktu. Różnego rodzaju publikacje przeznaczone dla dzieci najczęściej posiadają oprawy zeszytowe. Jest to wówczas najwygodniejsza i najbezpieczniejsza forma oprawy dla tego rodzaju produktu. Podręczniki szkolne często mają oprawy miękkie szyte, co powoduje, że są one nie tylko wytrzymałe, ale również lekkie.

Z kolei do druków o niskim nakładzie stosowane są oprawy spiralowe. Wyjątkiem mogą być tutaj kalendarze, zeszyty kołowe i plannery, w których mimo dużego nakładu często wykorzystywana jest również ta oprawa. Twarde oprawy natomiast najczęściej stosowane są do publikacji, które mają być wyjątkowo trwałe i dobrze zabezpieczone. Prace dyplomowe, albumy, kroniki, księgi pamiątkowe, grube publikacje naukowe z reguły można spotkać właśnie w oprawie twardej.

Najpopularniejsze rodzaje opraw stosowanych w produkcji książek i czasopism

Książki oprawiane są zarówno w oprawy miękkie, jak i twarde. Znaleźć można zwolenników jednej i drugiej metody. Książki w miękkiej oprawie są natomiast dużo lżejsze, dzięki czemu bardziej przyjazne w noszeniu. Książki mogą być klejone, szyte lub szyto-klejone, jednak do najpopularniejszego sposobu łączenia książki w całość należy klejenie. Może to wynikać z ceny i szybkości wykonania takiej oprawy. Książki w oprawie szytej i szyto-klejonej są wykorzystywane rzadziej, ale nadal bardzo często.

Oprawa czasopisma najczęściej wykonywana jest metodą zeszytową lub klejoną. Czasopisma z reguły nie są obszerne i te metody, w zupełności wystarczą do tego, aby publikacje mogły służyć czytelnikowi przez długi czas. Ten rodzaj tekstów zazwyczaj nie wymaga twardej oprawy, która ze względu na swoją cenę byłaby tutaj również po prostu nieopłacalna. Czasopisma wykonywane są przeważnie w dużych nakładach, co jest kolejnym argumentem przemawiającym za oprawą miękką, którą wykonuje się stosunkowo szybko.

Podsumowanie

Odpowiedni wybór oprawy introligatorskiej jest bardzo ważny. Oprawa potrafi wpłynąć na wygląd publikacji i na to, jak odbierze ją czytelnik. Atrakcyjność, trwałość i funkcjonalność produktu w dużym stopniu zależy właśnie od zastosowanej oprawy introligatorskiej. Każdy jej rodzaj ma zarówno swoich zwolenników, jak i przeciwników. Warto zatem zastanowić się nad tym, jakie zadanie ma spełniać dany produkt i do jakiej grupy docelowej będzie przeznaczony. Każda oprawa ma swoje cechy charakterystyczne, które mogą ułatwić podjęcie ostatecznej decyzji, jaką oprawę introligatorską zastosować w swoim projekcie.